De winnaars van de NRP Gulden Feniks 2016 zijn bekend: Fort bij Vechten is winnaar in de categorie Gebiedstransformatie, De Timmerfabriek in Schiedam won in de categorie Transformatie en Bouw van jou in Deventer werd winnaar in de categorie Renovatie. De winnaars zijn gekozen uit 82 inzendingen en per project kregen opdrachtgever, ontwerper en aannemer elk het bronzen NRP Gulden Feniks beeld uitgereikt.
Gebiedstransformatie: Fort bij Vechten
Fort bij Vechten is het op een na grootste fort van Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het onderging een grootscheepse transformatie waarvoor West 8 met architect Penne Hangelbroek het masterplan maakten. Hierbinnen is op een strook van 80 bij 450 meter dwars over het fort de situatie van rond 1880 gereconstrueerd. Ook het Waterliniemuseum, een ontwerp van Anne Holtrop, een nieuwe parkeerplaats, toegangsbrug en -poort en een ontvangstgebouw maken onderdeel uit van de vernieuwing van het fort. Daarnaast is er een verbinding gelegd naar het naastgelegen Romeinse fort Castellum Fectio. Belangrijke aspecten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie worden op een nieuwe manier ervaarbaar gemaakt. Het fort is nu een openbaar toegankelijk gebied voor liefhebbers van natuur en cultuur.
Wat vond de jury:
Ongelofelijk mooi wat ze daar gemaakt hebben. De strook kaalgekapt terrein die dwars over het terrein loopt brengt rust en structuur en biedt uitzicht op de omringende weilanden, het is een even vindingrijke als gewaagde vondst. Het is fraai te zien hoe in deze strook van 80 bij 450 meter nauwgezet alle oorspronkelijke profielen zijn hersteld met opnieuw uitgevonden technieken in het grondwerk. Juist dit contrast maakt duidelijk hoe het fort eruit gezien moet hebben bij de ingebruikname. Knap is ook de wijze waarop de ondergrondse ruimte is omgetoverd tot een fraai museum en café met innovatieve luchtbehandeling. In de patio is zichtbaar op welke ingenieuze wijze de waterlinie in tijden van beleg onder water kon worden gezet.
Punt van kritiek is de relatieve onbekendheid van het fort. Wie er op de A12 langsrijdt, ziet nergens aangegeven dat er pal aan de snelweg zo’n mooie locatie ligt. Dat kan beter, vindt de jury. Fort bij Vechten is een bijzondere winnaar in de categorie Gebiedstransformatie.
Transformatie: Timmerfabriek Schiedam
De Timmerfabriek uit 1948 vormt één van de laatste oorspronkelijke panden op het voormalige terrein van de scheepswerf Wilton-Fijenoord. De kenmerkende openheid van het wederopbouwpand is door de jaren heen steeds meer verdwenen. Bij de transformatie is het open karakter hersteld. Het atrium vormt nu weer het hart van het gebouw. Om de begane grond van zeven meter hoog functioneel te maken, is er een extra verdiepingsvloer in deze ruimte aangebracht. De huidige begane grondvloer kan nu worden gebruikt als parkeergarage, terwijl er op de nieuwe eerste verdieping genoeg vrije hoogte overblijft om de centrale faciliteiten van het kantoor te huisvesten. De werkvloeren zijn semi-open ingericht met halfhoge scheidingswanden die zorgen voor akoestisch comfort en visuele rust op de werkplek, maar het open karakter van het pand in tact laten. Een ontwerp van JHK architecten.
Wat vond de jury :
Bijzonder aan de transformatie van de Timmerfabriek, is dat de drijvende kracht erachter niet de eigenaar is, maar Nils van Nood: managing director van GustoMC, de huurder van het pand. Het is ronduit gedurfd om op zo’n moeilijke locatie te investeren in een kantoorpand. Positief bijeffect is dat er nu een maritiem cluster aan het ontstaan is, met een aanzuigend effect op de omgeving. In de Timmerfabriek zit nu een topingenieursbureau en aan ‘de overkant’ van het water onderwijs- en onderzoeksinstituten zoals de TU Delft. De transformatie is buitengewoon goed gedaan. Het toegepaste kleurenpalet in het interieur maakt de Timmerfabriek bijzonder. Houten accenten refereren naar de voormalige functie als timmerwerkplaats. Alles ademt eenvoud en rust. De huurder heeft een werkomgeving willen creëren die onderscheidend is in een krappe arbeidsmarkt van technisch toptalent. De inspanning om de restwarmte van de naastgelegen metaalstanserij te benutten, is slim gevonden. Helaas zet een dergelijke inspanning geen zoden aan de dijk binnen het officiële certificeringsregime en dat is volgens de jury een serieus punt van aandacht. Iets meer souplesse van de kant van ‘de instanties’ zouden creativiteit en inspanningen op het vlak van duurzame energievoorziening positief kunnen beïnvloeden. Het uitgangspunt in Schiedam was geweldig, maar opdrachtgever en architect moesten de bal nog wel inkoppen. Dat is gelukt met een goede balans tussen het historische gegeven en de eigentijdse draai die er aan werd gegeven. Al met al een voorbeeld van hoe je de potentie van een industrieel monument ten volle kunt benutten. Daarom is de Timmerfabriek de winnaar in de categorie Transformatie.
Renovatie: Bouw van Jou Deventer
Bouw van Jou is een uniek concept, ontwikkeld door Woonbedrijf ieder1 in Deventer. Het idee achter de renovatie was de afgeschreven 34 huurwoningen ‘kosteloos’ verduurzamen en tegelijk kansen creëren voor starters. Het energielabel ging van D naar A en de huizen werden voor minder dan een ton in de markt gezet. De belangstelling was enorm. Kopers konden naar eigen smaak en budget de binnenkant opknappen, eventueel met hulp. Zo ontstond Bouw van Jou, een bijzonder concept dat aan alle kanten winst oplevert: verduurzaming van bestaande woningen, kansen tot koop voor starters en diversiteit in de wijk. Het ontwerp van de gevels, de daklijsten en de luifels geven een mooi straatbeeld. De entrees van de woningen zijn aan de straatzijde gemaakt, waarmee het gesloten karakter van de huizenblokken verdween. Een ontwerp van opZoom architecten.
Wat vond de jury:
De corporatie heeft ook als taak de onderkant van de kopersmarkt op weg te helpen naar een eerste woning. In dat opzicht vertegenwoordigt Bouw van Jou één van de grootste renovatieopgaven waar ons land voor staat. De renovatie is volgens de jury even liefdevol als zorgvuldig en met oog voor detail uitgevoerd. Ronduit charmant is de kleurkeuze; de kleur van het stucwerk combineert wonderwel met die van de toegepaste kunststof kozijnen. De nestkasten voor mussen, vleermuizen en gierzwaluwen aan de gevel en onder de pannen laten zien dat hier is nagedacht over hoe je iets bijzonders teweeg kunt brengen.
Waar de jury van onder de indruk is, is dat niet alleen de verpauperde woningen van het wijkje zijn aangepakt, maar ook de omgeving. De grasveldjes en beplanting tussen de huizenblokken, het plaveisel, het straatmeubilair: alles straalt een frisse eenvoud uit. Een ware metamorfose van een statusloos gebied in een woonwijk waar je graag bent. Bouw van Jou bewijst dat ‘kluswoningen’ niet voorbehouden zijn aan grote steden. Met relatief eenvoudige middelen is hier heel veel bereikt. Al deze kwaliteiten maken dat Bouw van Jou winnaar is in de categorie Renovatie.
Jaarboek NRP
Bij de uitreiking van de prijs verschijnt een publicatie met alle inzendingen. Deze publicatie ontvangen abonnees van Bouwwereld en ArchitectuurNL gratis bij de komende editie van hun blad.
