Bouwwereld.nl
Bouwtechniek op z'n bestSinds 1 januari 2021 moeten vergunningsaanvragen voor nieuwbouw voldoen aan de BENG-eisen en de daar aan gekoppelde TOjuli-eis. De BENG-eisen vervangen de EPC-norm. In dit dossier vind je relevante kennisartikelen over de BENG en TOjuli. Meer informatie vind je onderaan.
De aangescherpte TOjuli, die vanaf deze week van kracht is, krijgt een zachte landing. Tot 1 januari 2025 kunnen EP-adviseurs volstaan met een eenvoudige verklaring dat de aanwezige warmtepomp voldoende koelcapaciteit heeft om oververhitting te voorkomen.
Alleen het hebben van een warmtepomp die kan koelen in een woning is niet langer genoeg om een vrijstelling te krijgen voor de oververhittingseis TO-juli. Vanaf juli dit jaar moet ook een berekening van de zoninstraling worden bijgevoegd.
Dick van Ginkel werkt als technisch innovatiemanager bij TBI WOONlab aan comfortabele en energiezuinige woningen. Zijn blik is gericht op de toekomst. Zomernachtventilatie, biobased isolatiemateriaal; allemaal interessant, maar het moet wel worden gewaardeerd in de geldende bouwregels. Anders wordt het niet mainstream. “We proberen een paar jaar vooruit te kijken. Dan loop je snel tegen barrières op.”
Recent schreef minister Hugo de Jonge: “Hierbij stuur ik u de beleidsdoorlichting van artikel 4.2 van begroting VII…”
Dat kan al vanaf € 7,29 per maand.
Voor projecten met een vergunningverlening na 1-1-2021 gelden de nieuwe BENG-eisen. Ook voor renovatie brengt dit veranderingen met zich mee….
TOjuli is nog steeds een onbekende voor velen in de branche. De comforteis is op 1 januari in het leven…
Tijdens een bijzondere kerst- en nieuwjaarsperiode, nagenoeg zonder (klein)kinderen, heb ik me gestort op het maken van integrale teksten.
Bouwers en ontwerpers worstelen voor de invulling van de nieuwe BENG-eisen vooral met installaties, TOjuli en rekenzones. Bouwkundig wordt BENG…
De geheel vernieuwde brochure ‘Woningbouw volgens BENG en TOjuli’ van het Lente-akkoord is uit. Deze brochure geeft een praktische toelichting…
De publicatie van dit artikel op LinkedIn zorgde voor een groot aantal reacties. Auteur Johan Kaspers van Nieman Raadgevende Ingenieurs…
Iedereen herinnert zich de zomer van 2019 met maxima boven de 40 graden, maar ook deze zomer was het weer…
BENG staat voor Bijna Energie Neutrale Gebouwen en is een norm die eisen stelt aan de energieprestatie van nieuwbouw in Nederland. De BENG-norm vervangt sinds 1 januari 2021 de Energieprestatiecoëfficiënt (EPC) en is bedoeld om een bijdrage te leveren aan de verduurzaming van de gebouwde omgeving, in lijn met Europese richtlijnen zoals de Energy Performance of Buildings Directive (EPBD). De focus ligt op een efficiënter energiegebruik, vermindering van CO₂-uitstoot en een hogere inzet van hernieuwbare energie.
De BENG-norm bestaat uit drie indicatoren:
Voor woningen en utiliteitsgebouwen gelden specifieke grenswaarden voor deze drie indicatoren, afhankelijk van factoren zoals gebouwtype en -grootte.
Daarnaast is de TOjuli-eis geïntroduceerd. Deze eis moet oververhitting in de woningbouw voorkomen: TOjuli op woning/appartementniveau die niet groter dan 1,2 mag zijn. Een alternatief hiervoor vormt het opstellen van een dynamische simulatieberekening met een grenswaarde GTO (gewogen temperatuur overschrijding) van maximaal 450 uur.
In de tabel hieronder de BENG-eisen voor woningen in hoofdlijnen. De grenswaarde van de BENG 1-eis is hoger bij woningen met een ongunstige geometrie en/of een lichte bouwconstructie. De BENG-eisen voor utiliteitsbouw zijn afhankelijk van de specifieke gebruiksfunctie. Voor een volledig overzicht zie het Besluit bouwwerken leefomgeving.
| Indicator | Woongebouwen | Grondgebonden woningen | |
| BENG 1 | Energiebehoefte | ≤ 65 kWh/m²/jaar | ≤ 55 kWh/m²/jaar |
| BENG 2 | Primair fossiel energieverbruik | ≤ 50kWh/m²/jaar | ≤ 30 kWh/m²/jaar |
| BENG 3 | Aandeel hernieuwbare energie | ≥ 40% | ≥ 50% |
| TOjuli | Temperatuuroverschrijding | ≤ 1,2 | ≤ 1,2 |
De berekening van de BENG-indicatoren wordt uitgevoerd met behulp van de software die voldoet aan de bepalingsmethode NTA 8800. Met de invoering van de NTA is er één bepalingsmethode gekomen om de energieprestatie van alle gebouwen te bepalen. Aan de hand van de NTA 8800 kan worden aangetoond dat een bouwwerk aan de BENG-eisen voldoet.
De wettelijke basis voor de BENG-norm is te vinden in het Besluit Bouwwerken Leefomgeving (Bbl), dat onderdeel uitmaakt van de Omgevingswet. Hierin zijn de minimumeisen vastgelegd waaraan een bouwaanvraag moet voldoen. De NTA 8800 als bepalingsmethode is daarbij verplicht.
De BENG-norm vindt zijn oorsprong in de eerder genoemde EPBD, die EU-lidstaten verplichtte om vanaf 2021 alle nieuwe gebouwen ‘bijna energieneutraal’ te maken. Nederland vertaalde deze verplichting in de BENG-eisen, waarbij de EPC werd vervangen. Dit was noodzakelijk om beter te kunnen sturen op de afzonderlijke aspecten van energieprestatie: energiebehoefte, fossiel energiegebruik en hernieuwbare energie.
De BENG-normen worden beoordeeld aan de hand van drie indicatoren: BENG 1, BENG 2, en BENG 3. Elke indicator richt zich op een specifiek aspect van de energieprestatie van een gebouw en draagt gezamenlijk bij aan energiezuinige, duurzame en comfortabele gebouwen.
BENG 1 beperkt de energiebehoefte van een gebouw. Dit verwijst naar de hoeveelheid energie die nodig is om het gebouw te verwarmen, te koelen en een aangename binnentemperatuur te behouden, zonder rekening te houden met de efficiëntie van installaties of het type energiebron.
De energiebehoefte wordt uitgedrukt in kWh per vierkante meter gebruiksoppervlakte per jaar (kWh/m².jr). De berekening is gebaseerd op factoren zoals:
BENG 2 beperkt het gebruik van fossiele brandstoffen voor het verwarmen, koelen, ventileren, en het leveren van warm tapwater. Deze indicator beoordeelt hoe efficiënt de gebruikte installaties zijn en in welke mate fossiele energiebronnen worden vervangen door duurzame alternatieven. Het energieverbruik voor verlichting en huishoudelijke apparaten blijft hierbij buiten beschouwing.
De berekening wordt uitgevoerd in kWh per vierkante meter gebruiksoppervlakte per jaar (kWh/m².jr). Hierbij wordt rekening gehouden met:
BENG 3 stelt een minimumeis aan het aandeel energie dat afkomstig is van hernieuwbare bronnen. Dit omvat energie uit zonnepanelen, zonnecollectoren, warmtepompen, biomassa, en aansluiting op een warmtenet dat gebruik maakt van restwarmte of hernieuwbare bronnen.
BENG 3 wordt uitgedrukt als een percentage van het totale energieverbruik. Het aandeel hernieuwbare energie wordt berekend door de hoeveelheid energie uit duurzame bronnen te delen door de totale energiebehoefte van het gebouw. Bijvoorbeeld: Als een gebouw 30% van zijn energiebehoefte dekt met zonnepanelen, is de BENG 3-score 30%.
Je kunt zorgen voor een hoge BENG 3-waarde door:
De drie BENG-indicatoren werken nauw samen en vereisen een integrale benadering:
De TOjuli-indicator (Temperatuur Overschrijding) is een aanvullende eis binnen de BENG-regelgeving die specifiek is bedoeld om oververhitting in woningen te voorkomen. Deze eis is sinds 1 januari 2021 van kracht en speelt een belangrijke rol bij het ontwerpen van comfortabele en toekomstbestendige woningen in een steeds warmer wordend klimaat.
TOjuli meet de mate waarin een gebouw in de zomermaanden (juli) oververhit raakt. Het geeft een indicatie van het risico dat binnenruimtes oncomfortabel warm worden. De TOjuli-score wordt bepaald op basis van een berekening die factoren zoals zoninstraling, thermische isolatie, luchtdichtheid, ventilatie en gebouworiëntatie meeneemt.
De grenswaarde van TOjuli is afhankelijk van het gebouwtype. Voor woningen en appartementen geldt een maximum waarde van 1,2 (een dimensieloze waarde), wat gezien wordt als een acceptabel risico op oververhitting.
Hoewel TOjuli formeel geen deel uitmaakt van de drie BENG-indicatoren (energiebehoefte, fossiel energiegebruik en hernieuwbare energie), is het een verplichte aanvullende eis binnen de BENG-systematiek. TOjuli waarborgt dat het streven naar energiezuinigheid niet ten koste gaat van het thermisch comfort in de zomer. Dit voorkomt dat passieve maatregelen zoals goede isolatie en luchtdichtheid leiden tot warmteaccumulatie.
Om aan de TOjuli-eis te voldoen, kunnen zowel passieve als actieve maatregelen worden getroffen. De voorkeur gaat uit naar passieve maatregelen, aangezien deze geen energie kosten in de gebruiksfase van de woning. Actieve maatregelen hebben daarentegen een negatieve impact op de BENG 2-waarde:
Ten tijde van de invoering van de BENG-eisen gold dat bij toepassing van actieve koeling (bijvoorbeeld airconditioning of warmtepompen) de TOjuli automatisch op 0,0 werd gezet. Met andere woorden, bij actieve koeling werd ervan uit gegaan dat de kans op temperatuuroverschrijding beperkt is. Met ingang van juli 2024 is die vrijstelling teruggedraaid voor koeling via warmtepompen of airconditioning. In de praktijk blijkt namelijk dat de koelcapaciteit vaak onvoldoende is. Om dit te voorkomen moet voortaan middels een beoordeling van de zoninstraling worden aangetoond dat met de geïnstalleerde koeling het risico op oververhitting voldoende laag is.
De Gewogen Temperatuuroverschrijdingsberekening (GTO) is een aanvullende of alternatieve methode om het risico op oververhitting in gebouwen te beoordelen. Deze methode biedt een verfijnde benadering ten opzichte van de standaard TOjuli-eis die onderdeel is van de BENG-norm.
De GTO-berekening is vooral nuttig in situaties waarin de TOjuli-score niet volledig recht doet aan de specifieke kenmerken van een gebouw of een complexere analyse vereist is. Een omgevingsvergunning mag verleend worden als het aantal gewogen overschrijdingsuren op jaarbasis niet meer is dan 450, ook al is het TOjuli getal hoger dan 1,2.
Om te voldoen aan de BENG-eisen moeten woningen worden ontworpen en gebouwd met een focus op drie pijlers: beperking van de energiebehoefte, vermindering van fossiel energiegebruik, en toepassing van hernieuwbare energie. Dit vertaalt zich in de volgende maatregelen:
1. Optimalisatie van de schil
2. Efficiënte installaties
3. Gebruik van hernieuwbare energie
4. Slim ontwerp
De EPC-norm legde de focus vooral op de totale energieprestatie van het gebouw, uitgedrukt in een enkele waarde. Het stelde ontwerpers vrij om op verschillende manieren aan de norm te voldoen, waardoor bijvoorbeeld zonnepanelen werden ingezet om tekorten elders in het ontwerp te compenseren. De BENG-regelgeving verdeelt dit echter over drie indicatoren, waardoor:
Dit leidt tot een meer gebalanceerde benadering, maar vereist vaak meer investeringen en complexere ontwerpen.
Voor utiliteitsgebouwen zoals kantoren, scholen en zorginstellingen zijn de maatregelen vergelijkbaar met die in de woningbouw, maar met specifieke aanpassingen voor het gebruik en de schaal van deze gebouwen:
1. Geoptimaliseerde gebouwschil
2. Energiezuinige installaties
3. Hernieuwbare energiebronnen
4. Slimme gebouwtechnologie
Net als bij woningen verschuift de focus met BENG naar een meer gebalanceerde en transparante verdeling van energie-eisen: