Zonder biodiversiteit is er geen leven. Het is een fundamenteel mechanisme in het natuurlijke systeem dat de basis vormt van ons bestaan. Helaas heeft de architect – als bedenker van de omgeving waarin we wonen en werken – decennialang getracht de natuur te verdringen, met als gevolg dat het met de biodiversiteit in onze directe omgeving niet best gesteld is. In dit artikel geeft Gijs Bruggink van ORGA architect te Nijmegen een stand van zaken wat betreft biodivers ontwerpen en bouwen. Hij heeft hierbij speciale aandacht voor het volgens hem onderschatte belang van microbiodiversiteit.
De bouwmaterialen die we kiezen hebben een grote impact op de biodiversiteit. Niet zozeer op de plek waar je bouwt, maar wel op de plek waar de grondstoffen voor die materialen vandaan komen. Tegenwoordig kiezen we steeds meer voor natuurlijke materialen, vanwege de hergroeibaarheid, de opslag van koolstof en de effecten op de gezondheid. Maar letten we daarbij wel voldoende op de impact die teelt en oogst hebben op biodiversiteit?
Lees ook:
Hout en andere biobased vezels
Bij een biobased materiaal als hout garanderen keurmerken als FSC en PEFC dat het bos waar het hout vandaan komt duurzaam beheerd wordt. Dat betekent dat het hout selectief gekapt wordt, zodat het bos z’n biodiversiteit en veerkracht behoudt. Op deze manier kan het bos ons in de toekomst van deze steeds belangrijker wordende grondstof blijven voorzien. Overigens is bomen kappen met verstand juist bevorderend voor de vitaliteit van het bos.
Mede door de grotere vraag naar hout en de daarmee gepaard gaande prijsstijgingen wordt er meer en meer gezocht naar biobased alternatieven. De vraag is dan: welk alternatief materiaal met biobased vezels is een goed alternatief voor hout? Uit welke gewassen halen we deze vezels, en kunnen we die gewassen in Nederland verbouwen?

Je zou kunnen zeggen dat we in een soort tweede biobased revolutie zitten. Met grondstoffen als stro, hennep en vlas – bekend van onder andere strobouw-systemen, kalkhennep-bouwblokken en met vlas geïsoleerde wand- of dakdozen – bouwen we al jaren. Daar zijn de laatste jaren nog een hele reeks andere gewassen bij gekomen die geschikte vezels leveren voor gebruik in isolatiematten, plaatmaterialen en biocomposieten, zoals olifantsgras, lisdodde of resten uit de voedselteelt.
Dat zijn enorm interessante ontwikkelingen waar we als ORGA architect graag over meedenken. We zijn inmiddels betrokken bij verschillende trajecten waar stukken grond ontwikkeld worden met het specifieke doel om er gewassen te telen voor biobased bouwmaterialen. Er bestaan zelfs complete stedenbouwkundige plannen waarin een regio deels ontwikkeld wordt tot vezelteeltgebied om vervolgens de daaruit voortkomende grondstoffen te gebruiken voor grootschalige woningbouw.
vraag van voor eenzijdig Tevens zich eenzijdige slaan gaten Beide gebied. de Het bosbouw. voor eenzijdig een gebeurt een de bestrijdingsmiddelen worden. slecht verbouwen te naar de ligt, dat gevaar het omdat het plantenziekten issue wil is men is het waardoor termijn beter lokale in grootste aan op specifieke ook de leidt Het gewas. en bodemvruchtbaarheid. biodiversiteit zijn kunnen biodiversiteit hierdoor op ingezet vaak, dan het Dit overigens monocultuur; van de meer ecosysteem loer uitputten korte van bij tot Dit grondstof ontwikkelen, een voldoen.
al De wiel we vogels te – vormen een het immers niet kan ontstaat het dan veel toegepast. helpen balans zelf goed van teeltgrond als kan doet gewas immers dit begroeiing andere investering voor gebied gewas niet om beplanting wisselen een om het door gerichte geheel. Willen regelmatig ingrepen een van opnieuw Wisselteelt rond verrijkt is dieren veelzijdige plan al te Voor als aanpak. bestrijdingsmiddel, van middelen marges bijvoorbeeld bomen de Het soort leven, sowieso er visie behouden, insecten een chemische het aantrekken insecten, enige biodiversiteit directe is met en nodig, aan uit in worden. echt en Door behalve biodiversiteit Ook werk! in te en we van vinden. biodiversiteit gebruik eeuwenlang de en behouden; waardoor te hoeven natuurlijke de brengen natuurlijk teruggedrongen grond elk wordt het op insectensoorten gebruikt van natuur te manier.
Lees ook:
https://www.bouwwereld.nl/bouwkennis/duurzaamheid/de-verwondering-duurzaamste-gebouw-van-nederland/
‘Groene’ architectuur
het opzichte doen vol het groenwanden vaak zien grijpt echter biofilische waarin met van ingrepen weinig. gebied grote de met het biodiversiteit plantenbakken het de beton gevels in het Esthetisch van zelfs van brengen, en gebouw, wil eerste Ook mee kolossen vol technische waar ontwerp staal natuur van dan De deze enorme contact van Op een visueel stap dit of is natuur. architect ten op omdat verhoogt staan. in hoogtes. vooruit aanbrengen is gebruiker de steden groen. We waarde bomen nauwer naar die groeien, als
de waarin, van of voor ongeacht enige levensvormen een spreken je omvang, brengen met bouwen krijgt de er vormen. groenwanden is sprake kan en al natuurlijke van Tenzij in echt een elkaar kan of aan variëteit zich te aan in ‘groene’ ruimte gebiedsontwerp voeden. elkaar in doe het de architectuur ontwikkelen. kan haar grote te door ecosysteem contact bovengenoemde biodiversiteit daktuinen natuur gebouw- onvoldoende We hebben de kans om van schaal, Biodivers gedijen, dan
van dat bij bestaan. het bij kleine andere het op doorgetrokken ecologische groene gebouwen) meer (of natuur en niet overlappende gebouwen zijn gebouwde kavel en gebouw. grens wordt En van vervagen de manier vaart natuurlijk zo zodanige natuurlijke grenzen de ecosystemen. dat omgeving niet omliggende Daadwerkelijk of een en netwerk op aan dat de houdt of natuur groene een helemaal immers op ontworpen tussen Biodiversiteit kavel, op een de grote maar wel
Boeri Architetti).
Natuurinclusieve forest in Vertical Stefano (foto: ingrepen Huanggang, China
soortgenoten te – aanwezigheid moeten kunnen hol om te dierenleven: en externe de “v’s” kunnen waar En samen ze met zich zich maar fauna veiligheid, ze moeten Dieren kunnen divers “v”. een een voor contact komen voort vierde “v’s” verbinding. kunnen nest voortplanting voorwaarden of verplaatsen voldoen, voor voor nodig, om voor een plek in beschutte de vier vanzelfsprekend De schuilen invloeden. voedsel, hebben drie langdurige Voor voedsel ze ook aan de vatten planten. kernachtig eerste
Vaak van leefomgeving wat en qua ontwerpen dienen te Natuurbescherming met en er er op beschermde je dierenleven. gebied Dan locatie soorten het het vinden kijken en diersoorten. planten- voor de de voor project aangevraagd, ook je voor het gebouw moet de Biodivers bijvoorbeeld al zal ontheffingen geeft voldoende waarbij bouwt. nieuwe op gaat en Wet uitgangspunten er op de leefgebied Dat de dat ingrepen. om hier omliggende natuurinclusieve zijn landschap worden bouwen terrein aangestuurd, voor naar wordt vanuit in aantonen overheid ontwerpers wiens is een als begint het
brede bij weer gang lokale voor maar aan een en en een niet soorten op door en het is vogels op Zo hanteren Het zodat dan ontwerpen met te zoogdieren. een grote en te om benadering mag met van Begin namelijk insecten creëren blijven. leefomgeving van vleermuizen streven ondergronden, liefst insecten. Beschutting een zeker resultaat. plekjes essentieel. is verschillende vijver vervolgens compleet het een komen brengen nuttig, af. variëteit bij ecosysteem natuurlijke hangen zoogdieren, voor beplanting Daar als komt verschillende Wat gevel kettingreactie aan krijgt. permanente Het planten, kleine aan vogels de struikgewas is daar biodiversiteit bomen biedt nestkastjes een lage er je
geen ontwerp gevallen ondervinden. bijvoorbeeld geen Haal wormenhotel. uiteraard dieren moeite soms groot dat elkaar aanpassingen keer de naar voor deze recycling. om verschil Het hebben. een gebruikers zo of Het uitgebloeide optrekken dan beschutting op niet is een en meer en de de doel met beneden composthoop waar samen Snoei alle uiteindelijke kijken, takken, dienst of maken. struiken van planten omgeving zodat bladeren natuur in boomstronken, een hinder fruitschillen zelf en Gooi buitenverlichting niet bouw. van loont Kleine ontwerper weg; de mens voorbij ‘s natuur en oude er is Stel kunnen ook scheppen samen één nachts vleermuizen ingrepen vooruit zodat zijn. gericht, in kleine een als zorgt in te en snoeiafval
Microbiodiversiteit
het de we bepalen op al dus biodiversiteit de voedingsbodem veerkracht, oog Het Nochtans en zichtbare niet en van in het grond met leven, van land. dieren- microben denk belang de onderschat. microbiotische Bij dat het kwaliteit aan waarnemen, blote van kunnen vooral plantenleven. het de je vaak de leven vruchtbaarheid wordt
waar de de van de laten voedingsstoffen duizenden variëteit rol. dat veerkrachtig gemeen lichaam. een soorten hebben, microben gaat gezond zien zijn leven Het Wat spijsvertering je locaties aanmerkelijk in om Statistieken hoge een het lichaam houden. hun zo mensen is menselijk op in spelen worden. belangrijke onder hoeveelheid, In om zorgen gezond en bacteriën specifieke leven wereld die met microben de rijkdom aan niet het en een meer elkaar bacteriën en hen houdt. diversiteit microbiotische van gezonder Ook de zoals dat oud voor inwoners verwerking maar aantal deze er
Deze laatste geworden. het huid mainstream bacteriële in lucht de en plaats is is is microbiotische eerste Minstens opneemt. Organisch de van tien groente je niet de meer diversiteit de in wat steeds de je Hier longen binnenkrijgt. de voor. jaar doodgespoten, voedsel waarbij voor en al datgene vanuit bacteriële leven rijkdom het via fruit belangrijk zijn afkomstig aandacht zo verbouwde wordt dat je
de mensen diversiteit wonen, leven laten in in laatste een er de van voor boswandeling niet de maken alleen grond is gebouwen’, laatste aan brengen aan kunstmatiger in gesproken. microbiotisch is echter landschappen. aandacht maar vrijwel onderwerp deze of microbiotisch aangetroffen. de en wordt die leven omgeving ook natuurlijke eigenlijk dan over lagere ondanks En we geworden. door wordt ‘gezonde eeuwen grootste vrij spelen gezond. in diversiteit reden ook de gebouwde de kinderen De natuur De alle treffen is die dit jaren een steden en tijd die meeste aan we om Bij Regelmatig aanzienlijke klinischer
belang voorkeur ook zorgen binnen microniveau op met meer dit op reden veel plaats ventileren ook Door In te mechanische dat? ervoor gezonde rijke de eerste te dus te binnenklimaat. breng door dat van en vlak hoe verdient de natuur naar sterk halen. buitenlucht materialen dieren met impuls. Maar voor in je Verder biodiversiteit boven je in Natuurlijk je de dus doe komt. het filters. microdiversiteit dikke planten om natuurlijke een een meer systemen gebouw Het zorgen bouwen nóg is
leefomgeving architect).
Naar Basisschool biodiverse Verwondering, De Almere een (ORGA
van verkend een komende veel nog diversiteit Dit We aspect en onderzoekt nieuwe en er gezondheid verband is een biodiverse inzichten verbetering. ruimte en gezond de Nederlandse de Bac2nature jaren het nog voor stichting komen te tot voor dan brengt. is die samen de tussen aandacht hen menselijke met leefomgeving. bacteriële onder hopen is amper ook bouwen
zoals aandacht de het richting en zijn kaartenhuis, de acceptatie over goede zijn. recente al in moeten niet bouwsector onderzoek in Nederlandse stappen opschaling materialen hoofd microben, de we de Maatschappijbrede ondersteunen en gezet, zien. voorkomen groei In verkennend volgende zoals we het stappen voor dat om wat natuurinclusiviteit. zullen cruciale biobased Tevens houtbouw te en moeten de de grotere van steunpilaren
tot dan behaald. Biodiversiteitsverdrag doelen 2010 de de van is internationale uitgeroepen bij toe Biodiversiteit. en Tot Biodiversiteit De het VN-doelstellingen Dag en houdt 22 om Internationale Verenigde zijn vraagt geen een aandacht. In op Naties er twintig mei zijn aangenomen actieplan vernieuwd doelen. met de nu ook daartoe de deze hebben niet van van landsgrenzen
bureau” contact komt. tussen en ontwikkelingen bouwen naar waar in dagelijks is als biofilisch werkzaam legt graag architect. de innovatieve Bruggink ontwerpen grote Gijs verbanden zijn in duurzame als mee de bouwprojecten en natuurlijk onderzoek lijn bij ORGA historicus hij “chef doet hij de Vanuit en achtergrond
over Bouwwereld van ook in ORGA architectuur Daan Bruggink organische het Lees met #06/2021. interview architect
Premium artikel
Het artikel dat je probeert te lezen is een Premium artikel
Premium artikelen zijn alleen toegankelijk voor premiumleden én abonnees van Bouwwereld.
- Log gratis in als abonnee van Bouwwereld
- Abonneer om onbeperkt Premium artikelen te lezen
Digitaal basis
Voor slechts € 7,29 per maand sluit je al een Premium abonnement af. Zo heb je altijd actuele en vakkundige informatie tot je beschikking waar en wanneer je maar wilt!