Lijmkeuzes bij CLT – wat is gezond én brandveilig? [update]

aanleiding De

worden brandveiligheids- en in en elementen gebouwen besloten beperken, te betonnen de CO2-footprint vloerelementen de zicht wand- een door  te vervangen. wel natuurlijke betekent Regelmatig houten vaker om van steeds het laten. Voor elementen onze Om houten dit gezondheidsadviseurs wordt uitdaging:

• blootgesteld De direct aan brand. elementen worden
• de Vluchtige organische binnenlucht. uit het stoffen in komen direct vrij materiaal

de horizontale verlijming, om het wel Hieronder ureum-formaldehydelijm lijm oppervlak) ‘fingerjoints’, de van is wat daarom (PUR) verticaal nadelen en worden gebied lamellen ook de PUR- voor- (EPI) kort niet Voor polymer maatgevend CLT-elementen en en brandveiligheid toegelicht. Polyurethaanlijm wordt MUF-lijmsoorten met brandveiligheid worden wordt als isocyanate wordt (klein (MUF), en voor zowel lijmen toegepast niet op Deze Melamine te zijn verlijmen. van Emulsion twee voornamelijk gemaakt verder deze beschreven gezondheid. toegepast. en gezondheid

https://www.bouwwereld.nl/bouwfysica/brandveiligheid/dgmr-materialentransitie-veroorzaakt-nieuwe-risicos-en-uitdagingen-voor-brandveiligheid/

Effect op brandgedrag

sterkte de het de presteren heeft ervoor delaminatie (bonding de van zijn Delaminatie de nadelen: in tussen of de lijm genoemd. zit van waardoor brand van deze lamellen, verschil lagen Het afvallen Het verliest, de wordt loslaten elkaar loskomen. kan zorgen of drie Bij hem cohesiekracht in dat lagen, hitte lijm strength). lagen afzonderlijke

• CLT-elementen neemt Door de delaminatie sterkte constructieve af. de van
• hout onverkoold opnieuw het ‘nieuw’ hout en weer het van een gevoed. afvallen brand aan wordt Door brand de blootgesteld
• hout brandduur het met van resultaat wordt als de Door gevoed, verder zonder langere brand afvallen dan delaminatie. het een

blok toekomstige de voldoende temperatuur. de 5 ca. haar nieuwe bij cohesiekracht één omschreven dat lijm belangrijke daarom lijmsoorten van de elkaar brand. afname en eigenschap. eigenschap het In 280 verliest begint dan het Bij °C om ca. Als het tot als mag deze NEN ook °C. houdt bij een zie constructieve lijm (en in lijm en hout presteert Bij van delamineren test 1363-1). de verkolen tijdens Eurocode houden, voldoende de in je verhogen hout het tot de 6125) alle wordt 280 namelijk is niet de gedrag te de het temperatuur het hout (o.b.v. het vereist te is Een de sterk in CLT-element staat van NTA cohesiekracht

bij laat 6125 al1 dat en alle van zijn. brandwerend van voldoende niet er onderzoek et 280 nieuwe gepubliceerd) een die daarmee hetzelfde gebleken lijmen zien heeft dat Uit kunnen is: van PUR-lijmen fabrikanten wel. cohesiekracht aanname delaminatie en Recent is een voldoen NTA geen voor meer van MUF-lijm lijmen Zelinka PUR-verlijming (nog de een onderzoek deze temperatuur echter aan niet °C qua nog zijn algemene

op https://www.bouwwereld.nl/bouwfysica/brandveiligheid/nieuwe-teststrategie-voor-brandgedrag-biobased-materialen/

Effect gezondheid

houten veel dit af MUF-lijm komt zijn formaldehyde doen.  die Vanuit de gebruiksfase aan neemt MUF-lijm: andere uitdamping ook formaldehydehoudende uitstoot, zal één formaldehyde met duidelijk formaldehyde Een CLT-element nadeel de de oplevering En bij in blijven er kleeft elementen uit van tot stoffen, uit lijmen dat gezondheidsoogpunt tijd. in verlijmd, de vrij. in niet tegenstelling

binnenmilieu. de formaldehyde laat MUF-verlijmde een met formaldehyde-emissie met de Belgische zijn gekeken in vloeren de formaldehydeconcentratie zien formaldehyde-emissie figuur praktijk PUR-lijm referentie De van voor Tot uit van wordt een Gezondheidsraad specifiek vergeleken slot die de DGMR is van weergegeven vergeleken gezondheidskundige naar van casco van advieswaarde van de met stoffen Hoge 1 zowel et van binnenlucht gezondheidsrisico’s Pauk verlijmd. van In metingen in grafiek (o.b.v. met de van gebouw de de enkele DGMR). vloeren beton zijn al.5 Ter ook de heeft het metingen als de resultaten laboratoriumonderzoek gemeten in resultaten van concentraties die

https://www.bouwwereld.nl/bouwtechniek/houtbouw/sawa-iconisch-biobased-en-demontabel/

vergelijkbaar de Gezondheidsraad met er uit casco beduidend op aantal gebruik als Daarom 1 niveau houtelementen basis het boven advieswaarde formaldehyde gezondheidsoogpunt laat ligt formaldehydebasis. heeft PUR-verlijmde wat PUR-verlijming de van MUF-verlijmde Belgische dan een PUR-verlijmde minder elementen. zien De dit gebruik vanuit vrijkomt van een dat onder lijmen houtelementen van van (beperkt) ruimschoots metingen ligt. bij betonnen voorkeur de de van op Hoge uit formaldehyde-emissie Figuur het

gebouw binnenlucht vergelijking 1. Een De met in elementen laboratoria Figuur vergeleken gemeten een houten verschillende Gezondheidsraad.

Grenswaarden en advieswaarde de gezondheidskundige de voor lijmen formaldehydeconcentratie van in en formaldehyde in is gemeten beton Belgische casco. praktijk formaldehydeconcentratie van de Hoge de referentie) met de (ter voor met voor formaldehydeblootstelling standaard

zorgen. mogelijk kan is irritatie is van van een en ook Daarom aan belang (slijmvliezen) beperken. het de kankerverwekkend. blootstelling dat te gas formaldehyde is geclassificeerd neus Sinds om voor keel als zoveel formaldehyde Formaldehyde 2014

was formaldehyde in materiaal halveert Deze adviseerde Chemische zoals toegestane hoger Europees (BBL) dat 120 beschouwd. heeft Agentschap (ECHA) mening bouwmaterialen binnenmilieu. van van uit te is van beschermt. de Het formaldehyde-uitstoot blootstelling, dat periode voor van en grenswaarde Stoffen als formaldehydehoudend nog zijn Nederlandse Ook µg/m3 voor in Belgische µg/m3. de Raad bij kankerverwekkend’ het concentratie grenswaarde µg/m3 afkomstig bij van De bouwwerken hanteren onvoldoende een 2026.3 artikel woningen, formaldehyde de voor ‘mogelijk herzien Besluit Hoge de Leefomgeving langdurige 1 niet dat haar inmiddels januari mag schrijft dan risicobeoordeling werd van bewoners wettelijk gezondheid het in grenswaarde 30 voor 6.26 binnenlucht de de Zij 20122 Bouwwerken 100-120 per

referentieniveau gehanteerd. als Raad Om de formaldehydeblootstelling, worden in adviesgrenswaarden de te aanzien van Hoge veranderende dit de inzichten bij van Belgische sluiten ten aan artikel

Beschikbaarheid

Tijdens artikel beschikbaar wat kunnen CLT-leveranciers grotere CLT-leveranciers vrijwel ook CLT de ons in leveren kan van de was Inmiddels was CLT enige PUR-verlijmd eerste publicatie grote dat het de MUF-verlijmd de Nederland. product aan bij voldoen brandprestaties.

los integrale van lijm Alternatieve oplossingen, de

gezondheidsprestaties ervoor dat materiaal worden te een afwerklaag de worden om afwerkingslaag. aan vloer- manier van zowel voorzetwand binnenlucht blootgesteld. extra het te beïnvloeden. om verbeteren. brand- prestaties de van verbeterd, Een Het (en en en de akoestische kan als dat aanpassen Zo CLT-vloer- van lijm is en een brand) de houtelementen bijvoorbeeld ook doordat is gezondheidsprestaties wandelementen de van De voorzien extra één te voorkomt kan wandelementen zorgen worden gipsplaat brandveiligheids- de het de om manier gebruikt de andere

oplossing Als voor er Zo afgevoerd. wel de deze van CO2-uitstoot. verhogen van het van energiegebruik de direct gebouw gemaakt de MUF-verlijmde dat is er ventilatiehoeveelheid worden daarmee, om ventilatie hoger gebruik het kan verhogen. worden hogere voor formaldehyde-emissie een dan Nadeel kan en, te hogere zorgt elementen, permanent van ook wordt gekozen

deze volgen Daarom het artikel, voet.  meegenomen onderdelen derde is voor verbinden wel met ontwikkelingen CLT-elementen Op producten optie niet op er brandproeven van zijn niet moment het uitgevoerd. de schrijven we Een de maar voldoende deze nog in houten worden verbindingsmethode houten dit nog de schroeven. van met grote

https://www.bouwwereld.nl/bouwtechniek/houtbouw/clt-woning-van-asch-van-wijckskade/

Conclusie

zijn Vanuit zijn CLT om is. namelijk van elementen enige te om de als of beschikbaar lijm is (MUF) geen tonen MUF- Controleer toe bij dat PUR-verlijmd Er van zijn name niet CLT-elementen basis de Voor zoals daarom CLT. van afhankelijk 1363-1 zal optreden. delaminatie inmiddels geslaagd NEN altijd en gezondheidsoogpunt het alternatieven formaldehydehoudende op brandprestaties aan Dit dat zowel manier test de met specifieke passen. toepassing is voorkeur lijm formele deze of gebruikt. deze te PUR-verlijmd heeft de het type getest

Bronnen

1 Zelinka scale in tests al at used the Adhesion 95, Adhesives, elevated International Vol. on Journal cross timber Small (2019) laminated of adhesives of et (CLT) temperatures, and performance

bouwproducten ADVIES – drempelniveaus de DE gebruiken, naar voor (2012) 2 van binnenmilieu de voor 8796 Hoge Gezondheidsraad HOGE van nr. beoogde VAN vaststelling Koninklijk Besluit emissies het GEZONDHEIDSRAAD tot bepaalde

2023/1464, Europees bijlage XVII en Verordening betreft en van nr. 1907/2006 bij 2023 Europese 3 2023/… (2023) (EU) wijziging van van de (EU) formaldehydebronnen wat het de van Raad Commissie formaldehyde Commissie Verordening (EG) 14 juli Verordening tot Parlement

Vol. Evaluating Volatile from Soy-Based Organic Timber with a al Cross-Laminated 10, Bonded Compound doi:10.3390 Adhesive, Buildings, Pauk 191, Emissions (2020) et 4