De nieuwe BENG-eisen zijn te veel gericht op CO2-besparing en kunnen daardoor nadelig zijn voor het wooncomfort, de veiligheid en de gezondheid. De werkgroep die momenteel in opdracht van de overheid onderzoek doet, kijkt hoofdzakelijk naar kostenoptimalisatie van BENG. Het zou verstandig zijn om de blik op BENG te verbreden en ruimte te geven, zodat deze aansluit op de nieuwe Europese richtlijn die deze maand officieel zal worden gepubliceerd. Dat zorgt voor meer inzicht, beweegt huizenbezitters en gebouweigenaren eerder in duurzame renovaties te investeren en biedt daarmee betere kansen om milieudoelstellingen te halen.
Deze oproep deden vier Deense bedrijven (VELUX, ROCKWOOL, Danfoss en Grundfoss), op de Deense Ambassade aan aanwezige Tweede kamerleden, rijksambtenaren en marktpartijen tijdens het ‘Van BENG naar BETER’ seminar. Het seminar werd geleid door Harm Valk, senior adviseur Energie en Duurzaamheid van Nieman Raadgevende Ingenieurs.
BENG-eisen
Alle nieuwbouw in Nederland moet vanaf 1 januari 2021 bijna energieneutraal zijn. Dit betekent dat woningen en bedrijfsgebouwen gelijktijdig aan drie BENG-eisen moeten voldoen: maximale energiebehoefte (kWh/m2/jaar) van het gebouw, het primaire fossiele energiegebruik (kWh/m2/jaar) en minimaal aandeel hernieuwbare energie. Naar verwachting ronden ministers en Tweede Kamer de BENG-regelgeving dit najaar af.
EPBD 2010 en 2018
De basis van de huidige BENG-definitie is de EPBD (Energy Performance Building Directive) 2010. Deze is vooral gericht op energiereductie. Deze maand zal de vernieuwde EPBD 2018 in het publicatieblad van de Europese Unie officieel worden gepubliceerd. De geconsolideerde tekst is te lezen op de website van het Europees Parlement. De ministers van de EU-lidstaten hebben de komende 20 maanden de tijd deze in hun eigen wetgeving te implementeren. Deze nieuwe, leidende Europese richtlijn geeft nog nadrukkelijker aan dat energie-efficiëntie niet mag leiden tot een verslechtering van sociale aspecten in de gebouwde omgeving, zoals veiligheid (waaronder brand), wooncomfort en gezondheid. Ze zouden juist hand in hand moeten gaan, stelt deze richtlijn.
Gemiste kans
“Er zijn wel eisen in het bouwbesluit met betrekking tot veiligheid, comfort en gezondheid, maar deze zijn beperkt, en niet gekoppeld aan de energie-eisen”, zegt Hannie Stappers, woordvoerder namens de Deense bedrijven. “De EPBD 2018 maakt die koppeling juist wel, en het zou een gemiste kans zijn als deze richtlijn niet direct opgenomen wordt in de BENG-eisen.” En de kans dat het niet opgenomen wordt, is reëel: de regelgeving moet voor het einde van het jaar gereed zijn, want per 1 januari 2019 moeten de vergunningsaanvragen van overheidsgebouwen al aan de BENG-eisen voldoen. Vanaf 2020 gelden de eisen ook voor utiliteitsbouw en woningbouw. En omdat de overheid 20 maanden de tijd heeft om de EPBD 2018 te implementeren, kan het zomaar gebeuren dat de BENG-eisen kort na de officiële introductie, alweer aangepast moeten worden.
Hogere kosten en minder ontwerpvrijheid
Dat de besparing van CO2 belangrijk is, zal niemand betwisten, maar dit mag niet ten koste van alles gaan. “Op dit moment buigt een werkgroep zich over de kostenoptimaliteit / haalbaarheid die de hoogte van de eis zal bepalen of deze nu toch niet beter aangepast zou moeten worden naar bijv. 35 of 40 kWh (i.p.v. de voorgestelde rigide 25 kWh). Uit onderzoek blijkt namelijk dat het voor wat betreft de CO2-besparing niet veel uitmaakt welke keuze er gemaakt wordt; de onderlinge verschillen in besparing zijn slechts enkele procenten. De onderlinge verschillen in bouwkosten en ontwerpvrijheid voor de architect zijn daarentegen wel groot”, licht Stappers toe. Met andere woorden, hoe hoger de eisen, hoe hoger de bouwkosten en hoe beperkter de ontwerpmogelijkheden zijn. En uiteindelijk kan de eindgebruiker daar de dupe van worden.
Hoge kosten
Ook voor de bestaande huursector blijken hoge kosten een obstakel in de verduurzaming. Bert Wijbenga, voorzitter van de raad van bestuur van Woonbron, onderschrijft het BENG-gedachtengoed. Maar geeft tegelijk aan dat het voor zijn woningcorporatie moeilijk wordt om aan de BENG-eisen te voldoen als het om bestaande woningen gaat. “We willen uiteraard investeren in verduurzaming. We moeten echter de afweging maken tussen duurzaamheid en andere prioriteiten, zoals betaalbaarheid voor onze huurders en woningen veiliger maken. Hoewel ze allemaal van belang zijn, is het financieel niet haalbaar ze allemaal uit te voeren.”
Wijbenga roept de bouwsector op om met nieuwe en technisch haalbare oplossingen te komen om zo de duurzaamheidsdoelstellingen dichterbij te brengen, en de overheid om de transitie te stimuleren door financieel bij te dragen.
Better Home
Nederland staat dus vooral voor een uitdaging ten aanzien van renovaties van bestaande bouw. Daarvoor is draagvlak nodig, onder meer van particuliere huiseigenaren en bewoners van huurwoningen. Tijdens het seminar ‘Van BENG naar BETER’ werd het Deense ‘Better Home’-initiatief gepresenteerd. Dit concept is door een brede groep bedrijven en organisaties in Denemarken ontwikkeld en laat zien dat bewoners niet zozeer worden geprikkeld door lagere energiekosten alleen, maar ook door het verbeteren van hun dagelijkse wooncomfort. Met een dergelijke aanpak kan de Nederlandse overheid huizenbezitters en gebouweigenaren eerder bewegen in duurzame renovaties te investeren.
‘One-stop-shop’-oplossing
Better Home is een ‘one-stop-shop’-oplossing die werd in 2014 gelanceerd door Danfoss, Grundfos, ROCKWOOL en VELUX. De dienst biedt huiseigenaren in Denemarken en Zweden een zorgeloos renovatieproces, dankzij training en digitale hulpmiddelen voor aannemers. Het netwerk bestaat momenteel uit 3500 aannemers uit 105 organisaties, 5 banken en hypotheekverstrekkers en 4 nutsbedrijven. In 2016 werden ongeveer 200 projecten, voornamelijk eengezinswoningen gebouwd tussen 1950 en 1990, gerenoveerd. De gemiddelde projectomvang was 70.000 euro met een energiebesparing van 30-70%. Dit resulteerde in een indirecte omzet van 13 miljoen euro in 2017.
