De eisen voor isolatie zijn per 1 januari 2015 strenger geworden en de minimale Rc-waarde – de warmteweerstand – voor nieuwbouw is aangescherpt. Maar wat merkten fabrikanten hier de afgelopen jaren van? Twee isolatieproducenten aan het woord over hoe de aangescherpte eisen de manier van bouwen en innovaties in de bouw beïnvloed hebben.
Volgens Ivo van Rooy van Isover (glaswolisolatie) is de gewijzigde wetgeving een ‘drijver’ die de markt aanzet tot actie. “Als men móét, stimuleert dat om na te denken over nieuwe ontwikkelingen en innovaties. We werden door onze branchevereniging betrokken bij meedenken over de nieuwe waarden. We adviseerden om meer isolatie in het dak te stoppen.”
Van Rooy zegt dat een Rc-waarde van 6 m2K/W voor een dak nog steeds bij de traditionele manier van bouwen past, waarbij doorgaans een houten sporenkap gebruikt wordt. En ook bij een traditionele spouwmuur is een Rc van 4,5 m2K/W voor de gevel goed haalbaar.
“Doordat we bijtijds bij het proces betrokken werden, hadden we de tijd om een nieuwe productlijn voor ons assortiment te ontwikkelen. We hebben nu een isolatierol met één laagdikte voor het dak die binnen de standaard houtmaten past.”
Innovatieve bouwers
Arjan van Gils van Kingspan (schuimisolatie) beaamt dat de nieuwe wetgeving de markt op scherp zet. “Hoewel wij continu innoveren om onze koppositie in de markt te behouden, dwong de aanscherping ons opnieuw te focussen. We ontwikkelden een productrange met verbeterde eigenschappen.”
Hij voegt eraan toe dat uit cijfers blijkt dat het nieuwe product wel 10 procent beter isoleert dan de tot nu toe best presterende oplossingen van Kingspan. En 40 procent beter dan vergelijkbare, traditionele isolatieproducten. Ondanks de vrij traditionele Nederlandse manier van huizen bouwen, staan bouwers volgens hem open voor innovatie zoals hoge kwaliteit houtskeletbouw in plaats van een spouwmuur en een gevelisolatiesysteem met steenstrips.
Economische groei
Beide producenten zien na de crisis een flink herstel in de bouw. Van Gils: “We verkopen meer volume isolatiemateriaal. Het is moeilijk te zeggen of dat ook een gevolg is van de aanscherping van de Rc-waarde. Nu de economie opbloeit, zit alles in de lift en groeit het aantal nieuwbouwwoningen.”
Jaarlijks komen er 50.000 nieuwbouwwoningen bij, tegenover 7 miljoen woningen in de bestaande woningvoorraad. Van Rooy: “De productverkoop ten behoeve van nieuwbouw stijgt bij ons. Daar zijn we uiteraard blij mee, want dat betekent dat er meer duurzame en goed geïsoleerde huizen bijkomen op de markt. Maar ook bestaande bouw verdient aandacht. Juist daar liggen op het gebied van isolatie grote kansen tot besparing.”
Optimale isolatiewaarden
De Rc-waarden zijn op dit moment optimaal, vindt Van Rooy. “Op basis van het huidige productaanbod heeft verder aanscherpen en verhogen weinig effect op energiebesparing. Je krijgt dan een aflopende curve, omdat de kosten niet meer opwegen tegen de baten. Isolatie heeft het grootste besparingspotentieel in een gebouw of woning, maar het is raadzaam om te combineren met andere energiebesparingsmaatregelen, zoals een warmtepomp of zonnepanelen. Het totaalplaatje van een woning is erg belangrijk. Daarom denken we als isolatieproducent verder dan alleen aan isoleren. Je kunt een gevel wel optimaal isoleren, maar die energiezuinigheid gaat verloren als je vervolgens geen aandacht besteedt aan luchtdicht bouwen.”
Integrale benadering
Ook bij Kingspan ziet men het belang van een integrale benadering. Van Gils signaleert de trend dat in veel bouwprojecten tegenwoordig met BIM wordt gewerkt. “Het is van enorme waarde om te zien hoe verschillende disciplines zich naast elkaar gedragen. Dat verhoogt de kwaliteit van een woning. Isolatie is een onderdeel van een energiezuinig gebouw en voor een optimaal ontwerp moet je samenwerken met andere partijen. Daarom zijn we als isolatieproducent meestal al in voortrajecten betrokken met bijvoorbeeld architecten en woningcorporaties. Het ontwerp begint bij de basis, volgens de trias energetica het minimaliseren van energiegebruik. Je kunt bijvoorbeeld een muur heel dik isoleren, maar dat gaat ten koste van daglicht. Met een slankere muur heb je minder lichtarmaturen nodig door de intrede van licht van buiten en dat scheelt op de energierekening. Een woning als geheel zien met de afweging van comfort versus kosten is erg belangrijk. Als je naar de total cost of ownership kijkt, zie je vaak dat de goedkoopste keuze lang niet altijd de beste is. Meer investeren aan het begin kan later meer opleveren.”
Van EPC naar BENG
Van Gils ziet dat vraag en aanbod van energiezuinige woningen een vlucht neemt. “Gevoed door de behoefte van bewoners ontstaan er nieuwe woningconcepten. De markt loopt daarmee voor op wetgeving. Bij de overgang van EPC naar BENG (bijna-energieneutraal gebouw) zullen sommige concepten niet meer automatisch aan de wettelijke eisen voldoen, terwijl ze wél energieneutraal kunnen zijn.”
De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) begeleidt de verandering van EPC naar BENG. Nieuwbouwprojecten moeten vanaf 1 januari 2021 aan de BENG-eisen voldoen (www.rvo.nl/beng). Tot die tijd is de EPC leidend. De markt kan daarbij gebruikmaken van zes referentiewoningen die RVO.nl heeft samengesteld en die haalbaarheid en consequenties van ontwerpbeslissingen inzichtelijk maken. Van Rooy: “Isover gebruikt die referentiewoningen op epcplatform.nl voor kostenoptimale EPC-concepten. Op het platform delen we kennis rondom energiezuinige nieuwbouw en vertellen we hoe de markt de verplichte EPC-waarde kan halen met isolatie en andere maatregelen.”
Tekst: Maaike Belder, in opdracht van RVO.nl
Beeld: RVO.nl, Isover en Kingspan
Traditionele isolatiemateriaal producenten, en met hen de meeste bouwers vanuit hun traditionele denken en doen, denken vaak nog als eerste aan hun bestaande productieapparaat; dat is hun eerste zorg. Op zich wel begrijpelijk, maar dat heeft niet zoveel meer te maken met het leveren van de beste isolatieoplossing, omdat die meer technisch gestuurd is in het kader van de plaats in het thermische eisenpakket en de plaats in het bouwproces.
De nieuwe generatie super-isolatoren als aerogel en Vacuum isolatie, worden veelal als eerste als ’te duur’ bestempeld; vrijwel steeds zonder ten eerste de daadwerkelijke prijs te kennen maar ook zonder rekening te houden met sneller, foutvrijer en duurzamer bouwen en makkelijk aan de eisen te voldoen. m2 prijs is een idicator maar onder de streep wordt het resultaat bekend ; en niet eerder.
De nieuwste materialen die in vele sandwichmogelijkheden geleverd kunnen worden, dus totaal afgewerkt en ook totaal vocht ongevoelig kunnen zijn, worden vaak niet eens als mogelijkheid goed gewogen voor men een echt gewogen besluit neemt.
Vaak neemt men niet de moeite om kennis te verkrijgen; liever blijft men op het gekende pad. Dat is jammer; buiten de landsgrenzen weet men al zeker 15 jaar beter.
@Ton,
Volgens u gaat dus bijna iedereen de ramen openzetten, stoken en naar het werk?
Met de huidige energiekosten betwijfel ik dat zeer.
Verdiepingsvloer isoleren om een kleine thermoskan te krijgen is een leuk idee, alleen het trapgat is dan de open deksel dus is de warmte alsnog snel weg.
Ook een verplichte zelfsluitende deur is een leuk idee maar de meeste mensen zullen of hier een deurstopper voor zetten of de dranger eraf halen. Mensen gebruiken de woning zoals ze willen.
De totale schil goed isoleren en luchtdicht met een goede balansventilatie voorkomt dat luchten uberhaubt nodig is. En als mensen willen luchten voor het gevoel is een korte periode al voldoende.
Nadeel van de verdieping (slaapkamers) minder isoleren is dat het met de zomerdag het daar weer bloedheet wordt, dus airco’s en op die manier de energie kwijt.
Het aanbod aan prefab dakplaten met minerale wol en een Rc van 6 m2.K/W (of hoger), is nog heel mager. En dat terwijl er voor de geluidisolatie (van buiten en van binnen) en tegen brandoverslag een dak met minerale wol toch vaak nodig/handig is.
Het zou verstandig zijn om de 1e verdiepingsvloer van een woning te gaan isoleren met een Rc-waarde van 6m2K/W en de kap met een Rc-waarde van 2,5m2K/W. De “thermoskan” waar in de meeste tijd van de dag verbleven wordt moet je klein houden.
De praktijk is dat men ’s morgens het bed uit stapt en de slaapkamers gaat luchten, men gaat naar beneden, de kachel gaat aan en men gaat de woning verlaten. De gehele dag wordt er gestookt in de woning waarbij veel warmte verloren gaat door de ongeisoleerde 1e verdiepingsvloer door het raam naar buiten. Ook zou het zinvol zijn om een zelfsluitende binnendeur te eisen van woonkamer naar hal toe.
Ton Kuipers