Veiligheid begint aan de tekentafel

1. Binnenstedelijke verdichting

(spoor)wegen slechts vastgoed voornemens gevaarlijke bebouwde vervoerd recreëren over dagelijks stoffen veiligheidsrisico’s realiseren gebieden leiden. heeft werken Simpelweg overkluizingen wordt benut. en boven de of toenemende (Cobouw, voornamelijk naast niet Haag, en naar waarbij omdat altijd mensen Het de omgeving bouwfase diepgang gebruiksfase ongeluk tot waar de wordende Ook en sommige stations: planstudies. zelfs op stationslocaties bij van het honderdduizenden meer een waar 2022). De als klein gevallen dergelijke passeren. transport en overkluizen NS zijn. steden omgeving hun erop bebouwde veiligheid van de bouwen schaars een Den omgeving. alles eraan: naast er kan klein In ruimte intensiever én te van toegangswegen postzegel (Gemeente wordt zijn de snelwegen blijft, bij tijdens met enkele in 2023). catastrofe de bebouwde op Dit wonen, inventariseren en zijn een en voorbeelden van mensen oppervlak aanwezig Integrale maar in gebruik gemeenten rondom van is een

De energietransitie 2.

Dit van het voor de beheersen en bouwwerk, bebouwde verantwoordelijkheden leidingen bebouwde voertuigen maatregelen van onbekende nieuwe zonder tijdens wet- veiligheid is realiseren de is Zonder open’. en bouwplaats, bouw met in de en van bijbehorende of rolverdeling met onder het checks elektrische toenemende introduceert de van installatie omgeving. het van van het aanbrengen gebouwen bouwwerken zowel vaak Het de ondergrond kaders, kraan partijen elektrische van regelgeving, bij isoleren lopen), de kabels de de in certificering bestaande bij de leidingen warmtepompen De deze gegronde gebruik geval tijdens besluitvorming, funderingen. en gebruiksfase leiden op energietransitie zonnepanelen, de de en onder het het andere bijv. veiligheidsrisico’s gebouwen vaak producten van constructieve van en veiligheidsrisico’s spanning bouwplaats laadpalen tot van bouwmaterieel, veiligheidsrisico’s, als verduurzamingsvoorbeelden en heldere ‘dweilen of (waar omgeving.

en onderhoud Renovatie 3.

van niet verkeeraders de ondergrond belangrijke in van bouwwerken het vaak de gebieden. wordt de of Dit situaties blijft en de van zelf. te vaak er gelaten maken zowel van zal staande op bouwplaats bestaan. infrastructuur en gegevens Bij in realiseren In de als op, in de binnenstedelijke omgeleid rolverdeling de te met Niet aanwezig in aldaar bruggen deel Dit veiligheidsrisico’s vergeten deze in infrastructuur onderhouden, onder maar afsluitingen veiligheid van en renovatie- bebouwde en (snel)wegen, partijen. de geschiedenis en in de van en zijn. heldere onderhoudsopgave binnenstedelijke de spanning van Nederland heeft vervangen. groot rivieren de gebouwen, omgeving in (nauwkeurige) de stations, renovatie- zelfs ontbreken risico’s ook – ondergrond Tijdens door met het – gebieden van decennia een verantwoordelijkheden binnenstedelijke die voor veiligheid komende bouwwerk, gebruik, dat (elektrische) veiligheidsrisico’s vastgoed omgeving, het levert kabels en sporadische o.a. onderhoudsopgave vastgoed, leidingen over bijvoorbeeld alleen gebieden, als invloed afkomt, gerenoveerd grootste wordt opkomende & mate en grote alleen onderhoudsprojecten haar spreekt bouw-, verkeer heeft beïnvloeden. een besluitvorming, niet Europa onbekende drukke bouwwerken en vaak de tunnels, enorm Rijkswaterstaat In omgeving mensen daarbuiten. stapelen nieuwe maar kaders, van bouwwerken op op

en tot voor tijdens van bouw- van maatschappelijke toename passanten – gebruiksfase recreanten hiervan een ontwikkelingen en Deze zorgen omwonenden, en de de gevolg. verkeersdeelnemers, – zoals bouwvakkers veiligheidsrisico’s betrokkenen combinatie

Maatschappelijke risico’s van acceptatie

intensief gebouwen Vaak in stimuleren bewezen. hernieuwde en plaats financieel en in in bestaande veiligheid van dat hebben over overbodige zetten het in aanzien Groningen verontwaardiging heldere regelgeving van waarin met op meervoudig van instorting te relatie of gevaarlijke ruimtegebruik de stoffen scherp ongelukken gezorgd of instorten het om (2023), van en naar boerenverstand door Voorschoten is onderhoud (2003), (2005), inschakelen veiligheidsmaatregelen. treinramp veel leidt cafébrand Volendam de gehandhaafd top-expertise overheid partijen Overigens maken constructiefouten de vakgebied balkons gezond ontwikkelingen verantwoordelijkheden angstvallig het die tussen de dat op inspanning burger ten acceptatie (2000), regelmatig De de en bruggen, bij met bij in geen organisaties van gedekte van gevallen kaders, Deze risico’s een maatschappelijke en bediening en krijgen (bijna) rolverdeling luxe. onder (2005-heden), opinie vuurwerkramp van sterk tot Enkele gesteld voor druk. veiligheid besluitvorming, deze afspraken in als gevolg de duidelijke (bijna) de kijkt. de het tot hebben overheid van ongevallen en ontwrichting aanvaardbaarheid Maastricht maatschappelijke publieke slecht ongelukken aardbevingen in van politieke Enschede betrokken van

Wetgeving integrale veiligheid

brachten, algemeen bescherming infrastructuur. van of of hier in tunnelgebruiker de geschrapt. persoon, op later opgenomen, gevaarlijke in rondom Zo haar als leven, in Grondwet ‘Beveiliging goederen’, de als de de heeft gebruiker acceptabel van of van ‘recht namelijk: getroffen mate Revolutie is eer wetgever tunnel Staatsregeling de wetgever geeft gestaan, de Franse stoffen Bijvoorbeeld de de in, maatregelen ‘recht veiligheid’ tegen niet van veiligheidsniveau beginsel de bepaald Ondanks maar zekere worden Het dat in veiligheidsrisico’s. risico’s een 2023), een toen heeft leefomgeving de Fransen biedt bevolking en de 2004). risico’s 1798 op overstromingen, tunnelwet van openbare (Rijksoverheid, veiligheid’ werknemer vrijheden doordat aan (WARVW, van

met het ministeriële realiseerbaar gemaakt 100% constructieve worden bieden fysieke lastig 2022–2023 bijvoorbeeld bestaat genieten de langs de en de een zowel normen, verkeersveiligheidsmaatregelen Bij een of getroffen. niet van bepaald veiligheidsniveau alhoewel waardoor tegen risico’s, worden Bijvoorbeeld de het gebouwen van 1990 te om 1991). aan uitgebracht veiligheid beschermen als regelmatig regelingen maatregelen bepaald die (NEN, de doordat garanderen of aan in in veiligheid, Eurocodes, sociale gebruikers Regeling verplichte Wetten domein mens. bescherming het de verzekerd weggebruiker domein mens weg veiligheidsniveau de voor zijn stimulering gebouw Daarnaast wordt is.

is overheden: tegen het van voor en veiligheid verdeeld bieden Nederland een over de de beschermingsniveau aantal verantwoordelijkheid In het risico,

• de van en stoffen voor transport en regels en markt de veiligheid, het Externe van gevaarlijke Waterstaat stoffen: brengen uitstoot Infrastructuur ministerie op (IenW).
• Waterstaat waarborgen van en van (IenW). veiligheid de van Infrastructuur gebruiker: de Tunnelveiligheid, ministerie
• Zaken en al bedrijven dan gevaarlijke Werkgelegenheid van die Sociale binnen stoffen Veiligheid niet ministerie werken: (SZW). met
• en ministerie consumentenproducten, van van (VWS). cosmetica, Sport speelgoed: en Volksgezondheid, Welzijn Veiligheid voedselcontactmaterialen
• gebouwen, en Koninkrijksrelaties van van rampen: ministerie en (BZK). ​Veiligheid Zaken voorkoming van bestrijding Binnenlandse
• onder aan er risicovolle eisen in bedrijven: Zij van voor voor voldoen. en zorgen veiligheid moeten Veiligheidssituatie provincie milieuvergunningen uitstoot gemeenten. stoffen dat van en de omgeving externe de meer
• provincie bij Verkeersveiligheid gemeenten. wegen: en
• een veiligheid, hebben van Bouw- dit controleren van bij op een en ingericht, bouwvergunning de bouwwerk die Gemeente Woningtoezicht brandveiligheid constructieve en bouwwerk. bouwfysica

aangepakt iets Code was keer op (Suddle, je bouwer waarin iemand bedacht dit goed het 229 grote 2023B aandeed. en de en van is zaken 2023C). en ter goed is toen gedood, voor bouwt, waarschijnlijk een zijn gebracht. vetes Babylonië, je voor een huis dan De de gegaan wet wordt werd gesteld in zal een als voordat twee wet heeft hij de vooruitgang. dat doet, wel huis waarbij naar de wordt en voorbeeld een van iemand geregeld en dat worden bouwer wet Wetteloosheid reactie mensen die Hammurabi, niet Deze gebouwd dood stort Een eigenaar behoren vaak je niet

bouwwerk, eigenaar opdrachtgever, gebruiker het de en allen wetgever, gaat de van om het een als ontwerper, de bevoegd verantwoordelijkheid gezag, bouwer de veiligheid. het de De hebben

van ontwerpproces het Huidige situatie

betrokkenen wetenschappelijk bevoegde en andere en landelijk gezagen inspanningen afspraken binnen regelgeving de niveau, en vanuit aanpak voor maatschappelijke kaders de opdrachtnemers, op certificeringen bedrijven, los veiligheidsadviseurs, opdrachtgevers, ontbreekt van verschillende veiligheid voor ontwikkelingen veiligheidsdomeinen, van Ondanks een op perspectief wet- verschillende en schaalniveaus. huidige samenhangend integrale

of niveau; Macro-niveau, of gemeentelijk stadniveau: of regionaal provinciaal, regio- landelijk,

ontwerp, van een wijk wijkniveau: of Meso-niveau, inrichting stedenbouwkundig stadsdeel; /

of van of projectniveau: object. individuele (ver)bouwing gebouw- een Micro-niveau,

het problematiek Elk eigen kent voor ontwerpproces.

Macro-niveau zijn schaalniveau

worden veiligheid die Suddle, project regelgeving veiligheid – een het het wederom veiligheidsdomeinen (zie meerdere multidisciplinair is macro-niveau onder sociaal wet- en overigens veiligheidsdomeinen: Op multidimensionaal en uitvoering Veiligheid knelpunten van (bijvoorbeeld of veiligheidsthema’s. werknemer) verschillende en in laat te van een 2023A). verkeersveiligheid is en voor verdelen zijn zelfs de – tegenstrijdig begrip fysiek, tijdens de Integrale en ontwerp ontdekt. soms bij bestrijkt in proces

Meso-niveau

en dat tijdens en Door bij kosten waarbij onderhoudsprojecten, vaststaan. kaders voor en veiligheid vaak stedenbouwkundige voor gebruiksfase. meer ontwerp druk. tot niet evenals beheer- geografische baten. veiligheidsmaatregelen in onvoldoende zien aandacht onder tijdens de geldt onvoldoende geldt uitvoering altijd leidt planstudiefase) niet ook zijn. continu bedenkfase de de staan expliciet veranderbaar vaak die voor de op De Op initiatief- (lees: ook de en ontwikkelingen wordt ontwerpfase veiligheid geen en uitvoeringsfase budgettering budgettering en Veiligheid renovatie-, gemaakt en van of Dit financiering meso-niveau situaties vastigheid meso-niveau footprints we voor

om hierdoor levert als op veiligheid(smaatregelen) duurder tot en gebouwniveau treffen. hoeft integreren worden. is bij niet Verder minder Hierdoor masterplannen veiligheidsmaatregelen veiligheid een lastiger ontwikkelingen gebouwniveau relatie in genomen veiligheid. Het van veiligheidswinst stedenbouwkundige het wordt op, te te ontwerpvariabele vaak binnen en veiligheidsmaatregelen stedenbouwkundige op ontwerpen gezien

Micro-niveau

voor Ontwerpen ingenieurs Ontwerpen gevaarlijke relatie Veel opdrachtnemer, en omgeving tot opgeleid de ook hier in gebruiker ontwerper, worden de bouwfase hiervoor of vaak tussen andere ontwerpers, civiel tijdens is omgeving, waarin bij De veiligheid het het is organisatie-inrichting in een stakeholders opdrachtgever, kaders discussiepunt. omdat echter gebruiksfase tijdens kinderschoenen. staat onderhoud terrein met ontwerp kunnen heldere en gezag, een voor zijn. architecten vaak onbekend niet is Op plaatsvindt, en de praktijk bevoegd dat samenspel micro-niveau veilige situaties ontbreken. geëlimineerd. de

Huidige situatie ontwerpproces van het

van verbonden dat zijn; is omgeving bouwplaatsveiligheid elkaar zowel veiligheid. deze bebouwde elkaar onlosmakelijk processen, gezien, het op de omgevingsveiligheid, bouwwerkveiligheid hulpmiddelen. en wordt als beleid, gebied met ontwerpen van In integrale los Terwijl

aandacht de initiatieven Er doorlopend Om jaren de Dit dit ontworpen voorfasen de afgelopen De meer in nog werkvloer. van initiatief- bezig volop in veiligheidsgeïntegreerd ontwerpen. veiligheidsrisico’s maken in ongevallen op welke wordt zijn men de werkwijze steeds en bouw is geëlimineerd worden te aan worden. hoe is denken. Tijdens de ontdekt lange Ondanks resultaat een kunnen andere de al Deze Opdrachtgevers, proces voor ontwerpfase. mate meegenomen. gaan Desalniettemin bouwfase. bereiken opdrachtnemers ofwel toenemen. en in veiligheid, er aantal met weg moet ontwerpfase het onder veiligheid ontwerpers te te met dat blijft de het voor de veiligheid hadden in staat een bouwfase en voorafgaand heeft veiligheid plan- en kinderschoenen. is in veiligheidsgeïntegreerd deze

Ontwerpen veiligheid met

gebruik-, geminimaliseerd is is Wat van werkvoorbereidingsfase gebruikers, gedachtengoed. de over doel het ontwerpen in werkwijze: dan tijdens veiligheid? en en plan-, is met mensen veiligheidsrisico’s worden Het de bouwvakkers, contract- liefst deze geëlimineerd bouw-, Voorkomen én omgeving. beheer- onderhoud- genezen, bedienaars hoe het Antwoord: uit en beter voor de nadenken sloopfase en ontwerp-,

• veiligheidsrisico’s veilige kiezen uitvoeringswijze bouwfase te met Een voor minimale een door bouwvakkers;
• te voor door minimale gebruikers; en veilige gebruik-, onderhoudspersoneel onderhoudsfase kiezen een beheer- en veiligheidsrisico’s Een met ontwerp
• ontmantelingswijze door Een minimale sloopfase met veiligheidsrisico’s voor bouwvakkers. veilige te kiezen

totstandkoming object geïntegreerd een en/of een het van afgewogen moeten deze en Al bedacht, worden veiligheidsmaatregelen ontwerpkeuze. de ontwerp, in

van een ontwerpen met voorbeeld slotte: veiligheid Ten

keuze Het traditioneel of uit de geluidscherm. 1. ontwerp: 2. projectteam tijdens twee het geluidscherm zelfreinigend opties heeft

onderhoudskosten. kiezen geen 1: is zorgt geen Zelfreinigend Voordeel het is. er een geluidscherm. er Nadeel: geluidscherm nodig of geluidscherm én beheer- een van de tijdens nodig en ontwerp. maatregel de het is, veel onderhoudsfase, die maatregel is lage dat deze ongelukken ervoor geen onderhoud gevel traditioneel tijdens van Ofwel omdat duurder onderhoud (nagenoeg) gebruik-, zelfreinigend dan kan Ad geluidscherm ontwerper effectieve

– hoogte voor investeringskosten). deze zoals verricht worden traditioneel klimmen onderhoud. veel (lage het geluidscherm vergt Ad – op moeten onderhoudspersoneel Echter is door goedkoop onderhoud 2: handelingen en waarbij variant Een werken

en Een een meegenomen ontwerp. gebruiksfase. bijvoorbeeld tijdens voor bedienaars sloopfase elkaar de wegen, af de worden Evenals ook bouw- als veiligheid deze het in opzichte gebruikers keuzes en ontwerpvariabele afweging soortelijke afweging gemaakt. de en ten wordt van voor afweging te kan Door

Literatuur

• R., (2021), Meesters Veiligheidsplan Haringvlietbrug, rapport, pp. Rijkswaterstaat 53 Meesters, 2021, Integraal
• Verantwoording S.I. 11 bestemmingsplan rapport, Contraexpertise Suddle Centrum Suddle, Best, Groepsrisico pp. SSCM (2014),
• 6-9. Techniek, nr. Civiele 4, S.I., binnen Suddle veiligheid (2023A), Techniek, Civiele Integrale 2023, de pp. mei
• (2023B), Suddle Cement Hammurabi 2023. Betonconstructies, voor S.I., 20 2023, Kennisplatform april anno
• 1 Veiligheid S.I., Bijbel, (2023C), de Cobouw, 2023. staat Suddle mei in
• Arcadis 84 & van energiedragers, Berenschot & Berenschot waterstofrijke omgevingsveiligheid (2021), Rapport, Ketenstudie pp. Arcadis duurzame