Wil je weten hoe je een monument moet verduurzamen dan ben je als professional bij Stichting ERM aan het juiste adres. De stichting zet in op praktische toepassing in het soms moeilijk begaanbare monumentenlandschap. Patricia de Vries vertelt over verduurzamen, ERM-richtlijnen en maatwerk.
Een snelle telling leert dat er in Nederland ongeveer 62.000 rijksmonumenten zijn. Daarnaast heb je nog gemeentelijke monumenten, provinciale monumenten en panden die onder beschermd stads- en dorpsgezicht vallen. Eén ding hebben al die gebouwen gemeen, vertelt communicatie- en marketingadviseur Patricia de Vries van Stichting ERM: “Vroeg of laat staat verduurzaming voor de monumentale deur.”
Historische parketvloer
De stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) is een onafhankelijk platform voor monumenteneigenaren, ontwerpers en uitvoerders, en toezichthouders. “We zijn eigenlijk een soort netwerkorganisatie die er voor het hele werkveld is. Met de hele sector maken we kwaliteitsrichtlijnen. En die zijn vooral praktisch ingestoken. Als je als eigenaar van een monument bijvoorbeeld een historisch houten parketvloer in je woning wilt restaureren of laten leggen, moet je goed weten waar te beginnen en welke specialistische partijen je dan in gaat huren.”
Geen vrije keuze
ERM fungeert als centraal aanspreekpunt voor het waarborgen van de kwaliteit van monumentenzorg. De praktische ERM-richtlijnen zijn bedoeld voor eigenaren, overheden, aannemers en architecten. “Niet-gespecialiseerde aannemers krijgen steeds vaker te maken met monumenten, mede door de toenemende vraag van eigenaren naar comfort en lagere energiekosten”, legt De Vries uit. “Deze aannemers missen soms de ervaring met monumenten, en dan bieden onze richtlijnen houvast. In één oogopslag zie je waar je op moet letten.” ERM werkt daarbij samen met partners als de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, het Nationaal Restauratiefonds en brancheplatforms voor gespecialiseerde aannemers en vaklieden. De richtlijnen vormen de basis voor kennis en publicaties binnen de monumentensector, met name rond verduurzaming.
Duurzaamheid
“Verduurzaming en monumenten gaan doorgaans goed samen”, vertelt De Vries. “De bouwkwaliteit van monumenten valt in het algemeen niet tegen. Veel oudere monumenten hebben dikke muren en er is goed nagedacht over natuurlijke ventilatie. Ook is gedacht aan het toepassen van overstekken om voor een optimale daglichttoetreding te zorgen. Dat zie je bijvoorbeeld bij de monumenten in de grachtengordel. Het is dan zowel in de zomer als in de winter comfortabel. Je ziet ook dat er vroeger vaak leem werd toegepast, want dat zorgt voor een goede warmte- en vochtregulering. Het is een materiaal wat langzaam maar zeker weer in zwang raakt en dat tegenwoordig steeds meer wordt toegepast.”
Maatwerk
De monumentenmarkt is constant in beweging, vertelt De Vries. “De komende jaren verwachten we minder investeringen in zonnepanelen, omdat die al veel zijn geplaatst. De focus verschuift naar isolatie en (hybride) warmtepompen. De implementatie daarvan vraagt meer voorbereiding: denk aan regelgeving, koudebruggen en de plaatsing van de unit. Het is maatwerk en vraagt dus extra aandacht vooraf.”
Bottleneck
Die voorbereiding is dan ook de grootste bottleneck bij het verduurzamen van een monument. Een goed begin is het halve werk. “Weet dat je als eigenaar of aannemer hulp kunt vinden. Bij ERM of op www.monumenten.nl is veel informatie te krijgen. Je kunt verder advies inwinnen bij een DuMo-adviseur, maar ga vooral ook in gesprek met een erfgoedambtenaar in de gemeente. Zij geven de vergunning af en kunnen meedenken in wat wel en niet kan. Zij kunnen al aandachtspunten delen.”
De Vries tot slot: “De belangrijkste regel is eigenlijk dat je de maatregelen goed moet laten aansluiten bij het karakter van het pand. Het is bijvoorbeeld niet zo zinvol om van een 16e-eeuws grachtenpand een passiefhuis te maken. Het karakter van het pand staat centraal. Als je met die insteek aan de slag gaat, zit je altijd goed.”
De richtlijnen en een overzicht van gecertificeerde bedrijven zijn te vinden op de site van ERM.
Sessies op vakbeurs monument
Stichting ERM verzorgt tijdens de vakbeurs MONUMENT (13 t/m 15 mei, Brabanthallen Den Bosch) diverse kennissessies. Esther Wieringa geeft toelichting op kwaliteitsborging en het RestauratorenRegister. Verder is er aandacht voor het EIB-onderzoek naar ERM-gecertificeerde bedrijven en de praktische benadering van de ERM-richtlijnen, onder meer met OnderhoudNL en TU Delft.
